Boegbeeld Jamal
Misverstanden wegnemen.
Jamal Saksak (50) is vier keer uitgezonden. Door zijn biculturele achtergrond en taalkennis speelde hij een sleutelrol in Irak. Na zijn PTSS-diagnose richt hij zich op het bespreekbaar maken van misverstanden over veteranen en trauma’s.
Missies: Bosnië (1996, 1998, 2002) en Irak (2004)
Tekst: Annabel de Ruijter/ Foto: Ivo van der Bent
Jamal, je hebt deelgenomen aan intensieve missies in Bosnië en Irak, plekken waar conflicten diepe sporen hebben nagelaten. Wat hebben deze missies voor jou betekend?
‘Mijn tijd in Bosnië en Irak heeft me gevormd, dat kan ik niet ontkennen. Het waren missies met zware, emotionele uitdagingen. In Bosnië zagen we het verwoestende effect van oorlog op de lokale bevolking. Irak was weer anders; daar was ik door mijn Arabische achtergrond vaak de gesprekspartner en moest ik schakelen tussen culturen. Dat bracht verantwoordelijkheden en situaties met zich mee die zwaar op me drukten, maar ik voelde ook dat ik iets waardevols kon bijdragen.’
In Irak had je dankzij jouw biculturele achtergrond en taalvaardigheid een bijzondere rol. Hoe beïnvloedde dat jouw werk en het contact met de lokale bevolking?
Mijn Arabische achtergrond gaf me een unieke positie. Ik werd vaak ingezet voor gesprekken en kon makkelijker de nuances van de cultuur begrijpen. Dat heeft geholpen om misverstanden te voorkomen en respect op te bouwen. Daar leerde ik hoe belangrijk het is om bruggen te slaan tussen verschillende werelden. Het gaat erom begrip te tonen, naar elkaar te luisteren en te proberen vanuit een ander perspectief te kijken.’
Kun je een voorbeeld geven van hoe dat jou geholpen heeft?
‘In Irak was het belangrijk om te begrijpen dat de cultuur daar anders is dan wij in Nederland gewend zijn. Het religieuze aspect, vooral de verschillen tussen sjiieten en soennieten, was belangrijk. Maar het ging ook om kleine gebaren: bijvoorbeeld het respect tonen door je schoenen niet naar binnen te brengen of bepaalde zaken niet aan te raken. Ik heb altijd geprobeerd me aan te passen, vooral als gast in hun land.’
Tijdens je missies heb je te maken gehad met zware situaties die uiteindelijk hebben geleid tot de diagnose PTSS. Welke impact heeft dit op jouw leven gehad?
‘Terugkomen was zwaar. Je denkt dat je gewoon het normale leven weer oppakt, maar dat bleek lastiger dan ik dacht. Vooral de diagnose PTSS bracht me in een donkere periode. Het was een mix van trauma’s uit beide missies en het effect daarvan op mijn leven hier. Lange tijd voelde ik me vervreemd van alles en iedereen om me heen. Pas toen ik eindelijk de juiste behandeling kreeg, kon ik stap voor stap aan mijn herstel werken.’
“Mijn vader heeft me altijd gesteund en advies gegeven, ook toen ik de beslissing nam om militair te worden. Zijn levenswijsheid heeft me geholpen om te worden wie ik nu ben.’”
Je hebt ook het Draaginsigne Gewonden ontvangen, een onderscheiding die je niet zomaar krijgt. Wat betekent deze erkenning voor jou?
‘Dat draaginsigne is een erkenning van de littekens die ik heb opgelopen, zowel van binnen als van buiten. Het is een zichtbaar teken dat de ervaringen die ik heb meegemaakt een blijvend effect hebben gehad. Tegelijkertijd draag ik het ook met trots. Het herinnert me eraan dat ik ondanks alles de kracht heb gevonden om door te gaan en dat ik er ben, niet alleen voor mezelf, maar ook voor anderen.’
Waarom is het zo belangrijk voor je om er te zijn voor diegenen die het moeilijk hebben na hun diensttijd?
‘Het is iets wat ik vanuit huis heb meegekregen: er zijn voor je medemens. Ik heb mijn verhaal regelmatig gedeeld in de media en ben een paar keer geïnterviewd voor podcasts. Dit doe ik zodat andere veteranen weten dat ze er niet alleen voor staan. Via social media krijg ik vaak vragen als: “Wat heeft jou geholpen?” of “Hoe ben jij daarmee omgegaan?” Dan deel ik mijn ervaringen, zoals hoe sporten en mezelf opnieuw ontdekken me rust gaven. Ik praat niet over de details, maar blijf bij wat mij heeft geholpen. Ik ben geen behandelaar, maar wél altijd beschikbaar voor een gesprek.’
Tot slot, wat zou je mee willen geven aan andere veteranen die op zoek zijn naar hun eigen balans?
‘Geef niet op en blijf zoeken naar wat voor jou werkt. Onze ervaringen zijn uniek en vormen ons, maar ze hoeven ons niet te breken. Ook al heb ik het zelf zwaar gehad, ik ben trots op de reis die ik heb gemaakt. Als ik met mijn verhaal ook maar één iemand kan helpen, dan is dat mijn taak als veteraan en mens. Want uiteindelijk zijn we allemaal gelijk; ongeacht waar je vandaan komt.’
Meer Boegbeelden?
Twintig portretten van veteranen die als boegbeelden de veteranengemeenschap versterken en die onze vertegenwoordigers zijn in de burgermaatschappij. Het respect en de waardering die zij ontvangen, is een erkenning voor alle veteranen.
