Boegbeeld Roy

Tolken overvliegen

Voor de zelfmoordaanslag in Deh Rawod heeft Roy nooit een duidelijke verklaring gevonden. Door zijn verwondingen gaat hij vervroegd naar huis en wordt hij dienstongeschikt verklaard. Jaren later, wanneer de Taliban de macht in Afghanistan heeft gegrepen, blijft hij een onbestendig gevoel houden. Wat was er gebeurd met de lokale bevolking? ‘Ik zocht op Facebook naar foto’s van de omgeving, totdat ik een heel bekende kop zag: de lokale tolk die altijd met ons meeging’, vertelt Roy. Hij krijgt contact met de man, die Roy vertelt dat hij van de Nederlandse ambassade geen reactie ontvangt op zijn asielaanvraag.

Roy besluit in actie te komen. Na contact met een militaire vakbond wordt Roy tot zijn verbazing doorverwezen naar de minister van Defensie. Op het moment dat Roy minister Ank Bijleveld ontmoet, heeft hij al een lijst van ruim dertig tolken die asiel hebben aangevraagd en maar niks horen. ‘Mij werd gevraagd: “Roy, wil jij in Den Haag komen helpen met de tolken hiernaartoe halen?” En zo is het balletje gaan rollen’, legt Roy uit. Vanaf dat moment is Roy werkzaam bij de Directie Internationale Aangelegenheden van het ministerie van Defensie, waar zijn netwerk in Uruzgan van onschatbare waarde blijkt.

Het contact met de tolken gaat als een lopend vuurtje. Zij weten Roy te vinden, die hen uitlegt dat ze moeten aantonen dat ze voor Nederlandse troepen hebben gewerkt. Formulieren, contracten, foto’s en namen van Nederlandse collega’s worden naar Roy doorgezet en door hem gecontroleerd. Zodra het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Immigratie- en Naturalisatiedienst groen licht geven, kunnen er vliegtickets geboekt worden voor de tolken. Op deze manier helpt Roy ze in veiligheid te brengen.

Roy houdt tot op de dag van vandaag contact met tolken en andere Afghaanse burgers. Ook helpt hij actief Afghanistanveteranen. Hij zit in de beginfase van het oprichten van de stichting Vets 4 Afghanistan. ‘Veel veteranen hebben het gevoel dat de missie voor niks is geweest’, erkent Roy. Hij wil laten zien dat er waardering is voor wat Nederland in Afghanistan gedaan heeft. De stichting zal dit doen door onder andere Afghanistanveteranen in contact te brengen met Afghanen.

Inzamelingsactie

Met het opzetten van Vets 4 Afghanistan zette Roy zich niet voor het eerst voor veteranen in. Eerder hielp hij Indiëveteraan Ton Kelders. Ton verscheen in een documentaire waarin hij vertelde dat hij nooit het geld had om terug te keren naar Indonesië. Roy kreeg het idee hem hierbij te helpen: ‘Ik ben een crowdfundactie gestart en binnen een paar dagen had ik 5.000 euro bij elkaar.’ Hij vroeg het Nederlands Veteraneninstituut om zijn contactgegevens aan Ton door te geven, die Roy vervolgens geëmotioneerd opbelde. Hij was ontzettend blij met de hulp, maar zou de reis naar Indonesië niet kunnen maken omdat hij elke dag zijn vrouw verpleegde. Het geld ging nu naar de stichting Helmen vol Verhalen van Amy van Son. Via deze stichting kwamen Roy en Ton in contact met ontwerper Jaap Spruitenburg.

In het kader van het project ReUniform maakte Spruitenburg voor hen beiden een uniform dat hun persoonlijke verhalen in beeld bracht. Roy hield contact met Ton en hielp hem zijn appartement opruimen en opknappen. Toen Ton overleed, zorgden Roy en Amy ervoor dat hij op de veteranenbegraafplaats in Loenen kon rusten.

Publiciteit

De inzamelingsactie voor Ton was de eerste keer dat Roy op de voorgrond trad. Sindsdien doet hij dit vaker. Roy vertelt zijn verhaal op sociale media, televisie, radio en in de krant. Hiernaast heeft hij meegewerkt aan een theatershow. Op het platform X liet Roy zich positief uit over de documentaire Onze man bij de Taliban van Thomas Erdbrink. De documentaire liet zien hoe de Taliban in elkaar zat en gaf geen eenzijdig negatief verhaal over Nederlandse militairen.

Erdbrink nodigde Roy als reactie op de recensie uit voor zijn voorstelling. Roy verwachtte in het publiek te mogen plaatsnemen, maar in plaats daarvan zou hij standaard deel uitmaken van de show. De voorstelling blikte terug op de documentaire en ging in op hoe het gaat met de mensen die Erdbrink had geïnterviewd. Roy vulde het programma aan met een gesprek over zijn tijd in Afghanistan en over zijn relatie met het land.

Toekomstplannen

Roy blijft de stichting Vets 4 Afghanistan verder ontwikkelen en blijft zich zo inzetten voor het ondersteunen van Afghanistanveteranen en hun partners. Terugkeren naar Afghanistan staat op zijn bucketlist. De Afghaanse mensen met wie hij contact heeft, sturen hem op verzoek foto’s van de plekken waar hij is geweest. Maar dit is niet hetzelfde als daar weer rondlopen en de locaties in het echt zien. Roy is nieuwsgierig naar wat er in de loop van de tijd is veranderd en is geïnteresseerd in wat de lokale bevolking ervan vond dat vier jaar lang Nederlanders hebben rondgelopen in hun stad. Roy vindt Afghanistan een prachtig land waar de mensen vriendelijk en gastvrij zijn. Hij zal zich altijd betrokken voelen bij Afghanistan: ‘Ik heb daar een stukje van mezelf achtergelaten.’