"Ik heb even diep in hun hart mogen kijken"

Ik heb diep respect gekregen voor iedereen die dit meemaakt en er maar mee moet zien te dealen in zijn of haar leven.

Bergsma is zelf ook veteraan, hij is drie keer naar Bosnië geweest. “Toen mijn FLO naderde, wilde ik graag mijn loopbaan afsluiten door maatschappelijk iets bij te dragen. Ik zag om me heen in het werk dat er dingen gebeurden met collega’s waar niet altijd iets mee werd gedaan, maar wat een diepe impact had op hun levens. Omdat ik ook fotograaf ben – een liefhebberij die ik van mijn ouders al jong heb meegekregen en altijd naast mijn werk voor defensie ben blijven doen –  wilde ik een boek maken waarin gewonde (ex)militairen een hoofdrol kregen.”

‘Vallen en weer opstaan’, is de ondertitel van het boek

Het kan zowel gaan om mensen die fysiek gewond zijn geraakt en die bijvoorbeeld een been moeten missen als mensen die PTSS hebben opgelopen. Wat mij raakte: de mensen die PTSS hadden zeiden vaak: had ik maar iets zichtbaars.

“Als ze hun psychisch lijden hadden mogen inruilen voor een fysiek probleem, hadden velen van hen het onmiddellijk gedaan. En andersom zeiden veel veteranen die bijvoorbeeld door een ongeluk een been missen: maar liever dit dan PTSS.”

Wanneer begint na het vallen het opstaan? Heeft Bergsma de vinger kunnen krijgen achter dat moment waarop het herstel begint? “Ik heb ontdekt dat de rol van het thuisfront daarin cruciaal is,” zegt hij. “Dat is een rode draad door alle verhalen. Partners en kinderen zijn natuurlijk een enorme steun als het niet goed met je gaat. Maar zij zijn ook degenen die zorgen dat je bij de hulp komt die je echt nodig hebt.”

En vaak is dat bij De Basis in Doorn, viel Bergsma op. “De mensen in Doorn mogen trots zijn op hun werk, echt. Alle veteranen hebben dat kaartje (van het Veteranenloket, red.) in hun portemonnee met dat nummer dat ze altijd mogen bellen als het eens nodig is. En dan staat er ook snel iemand naast je. Daar heb ik veel goeds over gehoord.”

Militair hospitaal

Bergsma  is lovend over het militair hospitaal. “Dat we dat in Nederland hebben is goud waard. Gewone artsen weten niet wat je meegemaakt hebt op een uitzending en wat een militair leven betekent. De medici en verpleegkundigen in het CMH gaan zelf óók op uitzending. Als een veteraan dan zijn of haar eigen voornemen heeft om bepaalde dingen tóch weer te kunnen, dan zegt een militair arts: laat maar zien. Je wordt serieus genomen, je bent eigenlijk collega’s en dat helpt bij de revalidatie.”

Het mooiste van het schrijfproces vond Bergsma het contact met de veteranen die hij interviewde. “Ik zie uit naar de presentatie van mijn boek, als iedereen elkaar daar ziet. Sommigen hebben op hetzelfde voertuig gezeten toen het misging, anderen hebben in het latere traject met dezelfde problemen te kampen gehad. Met één van de mannen ben ik naar zijn buren gegaan om uit te leggen wat hij had.

Het zijn voor mij stuk voor stuk bijzondere ontmoetingen geweest die ik niet had willen missen. Wie deze verhalen leest, voelt denk ik hetzelfde als ik toen ik ze hoorde: diep respect.

Boekpresentatie

Het boek ‘Respect!’ is afgelopen woensdag, op 7 december 2016, gepresenteerd aan de veteranen uit het boek. Ook was er veel belangstelling van militairen, burgemeesters en verschillende organisaties. De boekpresentatie werd gehouden in het atrium van Stichting De Basis in Doorn.

Het boek ‘Respect! Vallen en weer opstaan’ van Johan Bergsma is nu via de boekhandel te bestellen. De prijs is €42,50.