‘Wie gaat straks nog vertellen wat oorlog is?’
Libanonveteraan Jan gaat speeddaten op Bevrijdingsdag.
Dertig jaar lang praatte hij met geen woord over zijn ervaringen tijdens de Unifil-missie in Libanon. Maar nu wil hij zijn verhaal kwijt aan iedereen die het maar horen wil. Daarom gaat veteraan Jan Steenbakker (56) op het Bevrijdingsfestival in Vlissingen in gesprek met zoveel mogelijk bezoekers. Tijdens de speeddates wil hij benadrukken dat vrijheid niet zo vanzelfsprekend is als weleens wordt gedacht.
Op zijn zeventiende wilde Jan Steenbakker niets liever dan militair worden. Toen hij aanvankelijk voor de dienstplicht werd vrijgesteld bewoog hij dan ook hemel en aarde om toch in dienst te mogen. Binnen een jaar, in 1981, werd hij uitgezonden naar Libanon.
Het pakte niet zo uit zoals hij zich had voorgesteld en na zes maanden op missie te zijn geweest was hij een illusie armer en een ervaring rijker.
Gijzeling
Defensie liet hij achter zich, maar die ervaring zou hij nooit meer kwijtraken. “Ik kijk er met gemengde gevoelens op terug”, zegt hij zevenendertig jaar later.
Pas nu zie ik in dat het uiteindelijk een prachtig halfjaar was, maar er zit duidelijk een keerzijde aan.
Om die keerzijde te illustreren vertelt hij met hoorbare aarzeling over die keer dat hij kort werd gegijzeld. “Dat was op een zondagmiddag”, begint hij. “We waren in een busje van de VN op weg om te gaan sporten toen we door een woedende menigte staande werden gehouden. De chauffeur werd uit de auto gehaald en met een wapen tegen zijn hoofd tegen de muur gezet.”
Ik zat nog in het busje en hoorde dat een Kalashnikov werd doorgeladen, daarna voelde ik dat de loop tegen m’n achterhoofd werd gezet. Op dat moment keek ik de dood in de ogen.
Kordaat ingrijpen van de lokale burgemeester maakte een einde aan de hachelijke situatie, maar ondanks die goede afloop heeft Steenbakker er nooit over willen praten.
“Ik heb het proberen te verdringen, maar onbewust ben je er toch mee bezig. Zonder aanleiding gingen m’n gedachten soms terug naar die tijd. Dat maakte dat ik dingen deed waar ik zelf verbaasd over was. Dat was beangstigend.”
Podium
Sinds Steenbakker in 2011 naar voren trad als veteraan, heeft hij een positieve wending kunnen geven aan zijn oorlogservaringen in Libanon. “Toen stond ik in het erecouloir op de Dam. Tussen al die andere veteranen en genodigden schoot opeens door mij heen hoe belangrijk het is om over de oorlog te blijven vertellen.”
Al die mensen die langsliepen hebben allemaal hun verhalen, maar de meesten waren flink op leeftijd, toen dacht ik: wie gaat straks nog vertellen wat oorlog is?”
Dat was voor Steenbakker het moment om zelf in actie te komen. Nadat hij precies dertig jaar had gezwegen ging hij op zoek naar een podium om de jongere generaties te wijzen op de gevaren van oorlog en het belang van vrede en veiligheid. Inmiddels heeft hij er al heel wat speeddates opzitten en gaat hij straks voor de derde keer in gesprek met de bezoekers van het Bevrijdingsfestival.
“Dat is prachtig om te doen”, weet de veteraan uit ervaring. “Je kunt je verhaal kwijt, dat geeft veel voldoening.”
