Hoe de hulphond helpt bij PTSS

 Gegil, chaos en lawaai, en daar tussenin ligt een militair op de grond. De meeste mensen kennen deze televisie-spot van KNFG Geleidehonden wel. Na verloop van tijd komt de kijker erachter dat de militair niet in oorlogsgebied is. Hij heeft ‘slechts’ een nachtmerrie. De labrador die de militair helpt om uit zijn boze droom te ontwaken is een perfect voorbeeld van hoe een hulphond te werk gaat, zo zeggen onderzoekers Joris Wijnker en Emmy van Houtert van het Veteranen-PTSS-Werkhonden-Research Project (V-PWR).

Hulphond Nederland

Sinds 2012 is Hulphond Nederland bezig met het opleiden en plaatsen van hulphonden bij veteranen met PTSS. Eind vorig jaar is Wijnker, majoor- dierenarts bij Defensie, een onderzoeksgroep gestart naar de effectiviteit. “Als veteraan en door mijn werk als reservist raakte ik in contact met mensen die PTSS-klachten hebben. Toen ik via mijn defensienetwerk bij Hulphond Nederland terechtkwam voelde het gelijk goed.”

Hier moet ik meer mee doen, dacht ik.

Het is inmiddels aangetoond dat een mens-dier relatie stresshormonen onderdrukt en het vrijkomen van bindingshormonen bevorderd. De resultaten van stichting Hulphond Nederland zijn dan ook positief. Toch gaat het hierbij om bevindingen die volgens Wijnker subjectief zijn.

De resultaten zijn waardevol.

“Maar er zijn objectieve metingen nodig om een behandelmethode te ontwikkelen. Met het onderzoek willen we het mechanisme van deze mens-dier relatie vaststellen. Op die manier kunnen we een behandelmethode ontwikkelen die op zoveel mogelijk veteranen van toepassing is.”

Hulphond als spiegel

De precieze wisselwerking tussen veteraan en hulphond is dus nog onduidelijk. Dat er vaak wordt gekozen voor een hond als ‘hulpmiddel’ is beslist geen toeval. Volgens Emmy  van Houtert, die als promovenda aansluit bij het onderzoek, is het een van de weinige diersoorten die menselijke signalen ook daadwerkelijk kan leren begrijpen. “Mensen ervaren dat een hond ‘terug-communiceert’. Maar omdat het geen mens is, wordt het als minder bedreigend beschouwd. Het dier luistert, maar zal nooit iets doorvertellen.”

Het kan niet praten of oordelen zoals een mens. Het is te vertrouwen.

De functie van een hulphond voor veteranen met PTSS is dat de persoon in kwestie zelfstandig kan omgaan met wat hem is overkomen. En, niet te vergeten, met wat hij in het dagelijks leven tegenkomt. “Een hulphond heeft de capaciteit om de signalen van zijn baas op te pikken”, vertelt Van Houtert. “Als je bijvoorbeeld in paniek raakt, kan de hond dit detecteren en vervolgens aangeven. Voor de patiënt is het dan de opdracht om te onderzoeken waar het dier hem alert op wil maken.”

Zo helpt de hond het bewustzijn te vergroten dat een bepaalde situatie een potentieel risico vormt. Een hulphond werkt eigenlijk als een spiegel.

Op de vraag of een veteraan die een hulphond krijgt hier niet te afhankelijk van wordt, maakt van Houtert de vergelijking met een wandelstok. “Iemand die in een revalidatietraject zit, kun je een wandelstok aanbieden zodat hij steun heeft tijdens het lopen. Het einddoel is om uiteindelijk zelfstandig te bewegen, zodat de stok niet meer nodig is, Uiteraard wordt er per persoon bekeken of dit doel realistisch is. De hulphond heeft een soortgelijke functie.”

Patiënten moeten zich dus goed beseffen dat ook zij inspanning moeten leveren. Het is niet alleen de hond die het werk doet.

Een lange wachtlijst

Naast het dienen van de veteranen hopen Wijnker en Van Houtert ook een ander doel te bereiken. Momenteel wordt het opleiden en aanschaffen van een hulphond niet tot nauwelijks vergoed. Hierdoor worden er jaarlijks zo’n vijftien PTSS-hulphonden opgeleid bij Hulphond Nederland. En dit met een wachtlijst van honderden mensen. Er zijn ook grote verschillen in de kwaliteitsniveaus doordat er van verschillende visies en trainingsmethoden gebruik wordt gemaakt. “Met als gevolg dat de ervaringen uiteenlopen van zwaar teleurstellend tot fantastisch.”

Er moet een professionalisering en standaardisatie plaatsvinden van de opleidingen. Zo blijft er een kern over van mensen en instituten die weten wat ze doen.

“Verzekeringen zullen dan ook eerder bereid zijn financiële steun te bieden”, aldus Wijnker.

Afhankelijk van donateurs

Voor de komende vier jaar is het onderzoek bekostigd. Het streven van Wijnker en Van Houtert is om de effectiviteit van de hulphond in totaal tien jaar lang te onderzoeken. Of dat gaat lukken is nog onzeker. “Het project wordt niet gefinancierd door de overheid. We zijn dus afhankelijk van donateurs om het project voort te zetten.”

Over V-PWR

V-PWR is een initiatief van Joris Wijnker en Nienke Endenburg. Het wordt uitgevoerd in samenwerking met Hulphond Nederland en het Ministerie van Defensie. Hoogleraren Eric Vermetten en Bas Rodenburg zijn vanuit hun functie ook nauw betrokken bij het onderzoek. Het project wordt onder andere gesteund door het Karel Doorman Fonds, diervoedingsfabrikant Royal Canin, Triodos foundation en het K.F. Hein fonds. Ook het Utrechts Universiteitsfonds draagt bij.

Wil je ook bijdragen aan betere zorg voor veteranen met PTSS door inzet van hulphonden? Ga dan naar onderstaande website en steun het onderzoek:
https://www.vriendendiergeneeskunde.nl/project/hulphonden