"Ik kreeg een keer de vraag hoe mijn zoon het vond dat ik op missie ging."

Aan het denken zetten

In 2019 besloot Jan gastspreker te worden bij Veteraan in de Klas. “Toen ik met verlof ging vroeg ik mij af of ik wel geschikt was om gastspreker te worden. Ik heb niet echt schokkende gevechtservaringen meegemaakt. Toch ben ik blij met mijn keuze. Na een aantal jaren als gastspreker voor de klas te staan, merkte ik dat het mij ook weer aan het denken zet over ervaringen die ik tijdens mijn missies heb opgedaan. Dat helpt in zekere zin wel om daar goed mee om te gaan. Soms kom ik thuis na een gastles en heb ik het erover met mijn vrouw. ‘Vandaag heb ik toch een bijzondere vraag gekregen’, zeg ik dan. Dat maakt het ook makkelijker om haar daar meer over te vertellen, waardoor zij mijn ervaringen ook beter begrijpt.”

Andersom merkt Jan ook dat zijn verhalen leerlingen aan het denken zetten. “Dat merk je vooral door de vragen die zij stellen. De een wil iets totaal anders weten dan de ander. De standaard vragen die we krijgen gaan over of we erge dingen hebben meegemaakt en op mensen moesten schieten. Mijn verhaal draagt er op die manier ook aan bij om hen te leren dat het zijn van een veteraan niet altijd betekent dat je in zo’n situatie terecht bent gekomen.

Als dat een beetje uit de lucht is gaan leerlingen vaak meer de diepte in en krijg ik vragen over hoe ik omga met het feit dat je op een missie bent geweest. Denk aan hoe het voor het thuisfront is, maar ook wat het met mij doet. Dan merk ik wel dat ze op een andere manier over mijn werk gaan nadenken. Zo kreeg ik bijvoorbeeld een keer de vraag hoe mijn zoon het vond dat ik op missie ging. Daar heb ik uitvoerig over verteld, omdat ik het belangrijk vond dat die leerlingen ook zagen wat het met mij deed. Wij zijn ook gewoon mensen en niet alleen maar mannen die met oogkleppen op overal naartoe gaan en daar hun ding uitvoeren.”

Vrijheid is een werkwoord

Het vertellen van zijn verhaal zorgt er soms ook voor dat leerlingen verhalen delen. “Ik kom ook bij klassen waar veel kinderen van vluchtelingen in zitten. Zij vertellen dan hun eigen verhalen en daar hebben we het over met elkaar. Ik met de leerling, maar ook de leerlingen onderling gaan er met elkaar over in gesprek. Ik probeer daar altijd zo goed mogelijk op te reageren en het terug te pakken op een algemeen, op iedereen toepasbaar, onderwerp. Zo hebben we het bijvoorbeeld over hoe vrijheid niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Wat wij als veteranen doen is ook om dat te waarborgen. Ik hoop dat leerlingen dat ook zo zien, mede door mijn gastlessen. Het is iets waar we met zijn allen aan moeten blijven werken. Dat we elkaar moeten respecteren is een van de belangrijkste dingen die ik ze als onderdeel daarvan probeer mee te geven. Daar werk je samen aan. Vrijheid is geen zelfstandig naamwoord, maar een werkwoord. We moeten er met zijn allen aan bijdragen.”

Je verhaal is meer dan een missie

Tijdens zijn gastlessen probeert Jan de interactie met leerlingen dan ook zo veel mogelijk te stimuleren. “Ze leren het meest door er zelf over na te denken, dus die interactie is ontzettend belangrijk. Het maakt mij niet uit als ik het einde van mijn presentatie niet haal, als ik zoveel vragen krijg uit de klas vind ik het veel belangrijker om die te beantwoorden. Daarbij vind ik het belangrijk om dicht bij mijn eigen verhaal te blijven. Dat zou ik andere gastsprekers ook adviseren. Dat je jezelf blijft, open staat voor vragen van leerlingen, hen aan het denken zet. Ik blijf ook weg van moeilijke woorden, geen jargon, ik kijk naar het niveau van de klas en waar ze behoefte aan hebben. Zo blijft mijn verhaal denk ik het beste hangen. Soms maak ik daarvoor ook gebruik van het dilemmaprogramma ‘Wat zou jij beslissen’. Daarbij waak ik er dan voor dat leerlingen de keuzes die in het programma worden gemaakt ook goed worden vertaald naar het dagelijks leven en algemenere maatschappelijke thema’s.”

Jouw verhaal is meer dan een missie, de tekst binnen deze campagne, vindt Jan precies passen. “Ja dat klopt! Er zit veel meer achter. Het is niet alleen maar weggaan op missie. Voor veteranen, maar ook voor het thuisfront is het meer dan dat. Over het algemeen wordt daar niet op die manier over nagedacht. Dus dat hoop ik door dit te vertellen wel te kunnen veranderen.”