De 20e verjaardag van Gert Wildvank in 1994, vandaag 26 jaar geleden, werd onvergetelijk. Maar niet omdat hij na een half jaar afzien in Srebrenica eindelijk weer even onder familie en vrienden was. De facteur bij de batstaf proostte die dag met andere gegijzelden op zijn gezondheid, onder het toeziend oog van gewapende bewakers. Een kippenvelmoment.
Hoe raakte je in deze situatie verzeild?
De dag voor mijn verjaardag vertrokken we richting Nederland. Maar aan de Bosnisch-Servische grens werd ons konvooi staande gehouden. Politie en leger weigerden ons te laten vertrekken, als vergelding voor luchtaanvallen die de NAVO zou hebben uitgevoerd. We streken neer in een afgeleefd kantoorgebouw, waar we de nacht doorbrachten.
Hoe verliep je verjaardag, de dag erna?
‘Bij het ochtendappèl werd ik naar voren geroepen. Het hele konvooi, 69 mannen en een vrouw, zong me toe. De dag brachten we door met kaarten, dobbelen en lepels snijden uit brandhout. Mijn verjaardagsmaal bestond uit een kom soep met aardappels en een blikje zalm dat nog in mijn tas zat.
’s Middags zat ik, samen met mede-gegijzelden en bewakers, aan een kampvuurtje dat knapperde in een leeg 200-liter vat. Met hulp van een woordenboekje trapten we wat gein met de bewakers: ‘Hoe laat gaat de bus naar Zagreb?’ Een van mijn maten legde uit dat ik jarig was. ‘Kunnen we bier en sigaretten bij jullie kopen, om het te vieren?’, vroeg hij. Tot onze verrassing werd ons verzoek ingewilligd. Goede handel voor hen natuurlijk. Diezelfde avond proostten we met Pivo’s op mijn verjaardag. Een kippenvelmoment. Het was een luxe die we zelfs in Srebrenica niet hadden.’
Hoe liep de gijzeling af?
‘Op dag zeven werden we eindelijk vrijgelaten. In Zagreb belde ik mijn ouders. Die waren dolblij om van me te horen. Ons konvooi was de hele week spoorloos geweest. Bij thuiskomst werd ik verrast met een huis stampvol vrienden en familie. Die hadden mijn ouders opgetrommeld om me toch nog mijn feest te geven.’
Welke rol speelt deze ervaring sindsdien op je verjaardag?
‘Ik heb PTSS overgehouden aan mijn ervaringen in Joegoslavië. De weken rond mijn verjaardag waren lange tijd het ergst. Dan raakte ik steevast in een depressie. Dankzij therapie is mijn verjaardag tegenwoordig geen herdenking meer maar een feestje. Ik nodig weer mensen uit. Het blijft wel een beladen dag. Dat heeft bijna niemand door; ik begin er niet over. Mijn oude maten op internet realiseren het zich wel. Die steken me altijd een hart onder de riem. Dat is echt heel fijn.’
Respect en dankbaarheid zitten ook in kleine alledaagse dingen. In de maandelijkse rubriek Kippenvelmoment vertelt een veteraan over een bijzonder moment of indrukwekkende gebeurtenis.