Koopvaardijveteraan Berend van Bon overleden
Op vrijdag 16 april 2021 overleed Berend van Bon (1917-2021) op 103-jarige leeftijd.
Hij werd in 1917 op Schiermonnikoog geboren. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, voer hij in dienst van Shell op een olietanker. In juni 1940 werd de vaarplicht ingevoerd. Bij wijze van dienstplicht moesten alle Nederlandse zeelieden blijven varen of weer gaan varen. Alle 850 Nederlandse koopvaardijschepen werden aan de geallieerde oorlogsvloot toegevoegd. Ze werden ingezet voor het verschepen van troepen, tanks, trucks, munitie, olie en grondstoffen. De verliezen waren zwaar. Ruim 400 schepen gingen verloren. Van de circa 18.500 opvarenden (12.000 Nederlanders en 6.500 bemanningsleden met een andere nationaliteit kwamen er 3.600 (waarvan 1.000 Nederlanders) om het leven.
Van Bon was in 1941 derde stuurman op de olietanker MS Aldegonda. Op 28 december 1941 bombardeerden Japanse gevechtsvliegtuigen deze tanker in de Straat van Malakka. Van Bon schrok wakker en haastte zich naar het dek, waar hij een metershoge vlam uit één van de tanks zag schieten. Hij zette de machines stil, sprong van boord en zwom naar een reddingsvlot. “Daar heb ik een half uur over gezwommen.” Toen hij bij het vlot aankwam, zag hij dat een deel van de bemanning naar het schip terugkeerde, omdat de situatie stabiliseerde. Van Bon zwom weer terug naar het schip. De bemanning doofde de vlammen en brachten het schip naar Soerabaja voor reparatie. Daar vielen Japanse vliegtuigen het schip opnieuw aan. Toen de situatie onhoudbaar leek, werd de beslissing genomen om alle schepen die niet op eigen kracht de haven konden verlaten te laten zinken. Zo werd MS Aldegonda, die eerder een Japanse luchtaanval had overleefd, alsnog door haar eigen bemanning tot zinken gebracht.
Een van de bemanningsleden vertelde in een naoorlogs rapport dat hij een vlot had zien drijven met drie personen: de kapitein, de derde stuurman Berend van Bon en een Chinees. Die waren volgens hem direct bij de aanval overboord gesprongen. Het stoorde Van Bon zijn leven lang dat in dat rapport niet stond dat hij de motoren van het schip stop had gezet toen iedereen al in de reddingsboot zat en dat hij daarna nog was terug gezwommen om de brand te blussen.
Van Bon keerde pas in december 1946 terug in Nederland. Hij was in totaal negen jaar van huis geweest. De rest van zijn werkende leven bleef Van Bon varen. Zelfs na zijn pensionering bleef hij nog een tijdje doorvaren. Zijn grote liefde Laura voer na hun trouwerij in 1955 een tijd lang mee op zijn schip, totdat zij zwanger werd van hun eerste kind. Het gezin (met twee dochters en een zoon) verhuisde in 1961 naar een flat in Groningen, waar ze nog een zoon kregen en twintig jaar woonden. Nadat de kinderen zelfstandig gingen wonen, keerden ze in 1980 terug naar hun geliefde eiland Schiermonnikoog. Daar mochten ze nog ruim veertig jaar van elkaars nabijheid genieten.
In de Interviewcollectie Nederlandse Veteranen zit een interview met Berend van Bon die via de website van het Nederlands Veteraneninstituut is te beluisteren.
Berend van Bon aan het woord in de documentaire ‘Stemmen uit de Oorlog’, klik hier.