“Door mijn verhaal met leerlingen te delen hoop ik dat ze de wereld beter gaan begrijpen.”

Investeren in vrijheid

In 2016 besloot Luuk om gastspreker te worden bij Veteraan in de Klas. “Door mijn verhaal met leerlingen te delen hoop ik dat ze de wereld beter gaan begrijpen. Ik sta niet voor de klas met het doel om respect te krijgen voor wat ik heb gedaan. Ik vergelijk het met mijn lessen van vroeger op school over de Tweede Wereldoorlog. Ook al is dat iets wat zich heeft afgespeeld in een andere generatie, het heeft wel effect gehad op de wereld van nu en hoe we nu leven. Met mijn lessen maak ik dus de vertaalslag van wat het werk van een veteraan betekent voor hoe leerlingen nu in vrede en veiligheid leven, maar ook hoe je daar samen mee om kan gaan. Zo hebben we het ook over de vrijheden die je in Nederland wel hebt, maar andere landen niet altijd hebben. Het gaat mij erom dat ze bewust worden van dat vrijheid niet iets is wat altijd vanzelfsprekend is geweest, dat je er tijd en moeite in moet steken. Soms net zoals een relatie onderhouden met vrienden, je moet er tijd in investeren als je er iets voor terug wil krijgen.”

Jonge veteraan

Met zijn gastlessen zorgt Luuk er ook voor dat leerlingen een meer realistisch beeld krijgen van veteranen. “Soms moet ik leerlingen er echt bewust van maken dat het niet zo is als in een computerspelletje waar je een nieuw leven kan kopen. Dat is niet eens een keuze. Ik merk ook dat het beeld van wat een veteraan is door een gastles verandert, zelfs al voordat een gastles begint. Het mooiste vind ik dan ook wanneer ik mij bij aankomst op een school meld, en dan vertel ik wie ik ben en wat ik kom doen. Dan zijn mensen vaak verrast dat ze een jong iemand zien. Het stereotype veteraan is dan ook een oude man van rond de 90 die in de tweede wereldoorlog heeft gevochten. Door dan te vertellen over wat veteraan zijn betekent, hoeveel veteranen er in Nederland zijn enzovoorts, dan zie je wel dat beeld veranderen. Dan beseffen ze ineens dat een veteraan ook een jong persoon kan zijn. Ik was 18 jaar oud toen ik in dienst ging en enkele maanden nadat ik 19 werd ging ik voor de eerste keer op uitzending, dat is soms maar enkele jaren verschil met de leerlingen waar ik les aan geef. Ik denk wel dat mijn gastlessen ook aan die erkenning en waardering van veteranen bijdragen. Maar vooral ook herkenning. Het herkennen dat er Nederlanders zijn die op bepaalde manieren een bijdrage hebben geleverd aan vrede en veiligheid, zowel in Nederland als op andere plekken.”

Keuzes leren maken

Tijdens zijn gastlessen maakt Luuk regelmatig gebruik van het dilemmaprogramma ‘Wat zou jij beslissen’. “Meestal vertel ik eerst mijn persoonlijke verhaal en daarna gaan we daarmee aan de slag. In het eerste deel heb ik het dan over situaties die ik zelf heb meegemaakt, waarbij vergelijkbare keuzes zijn gemaakt als die in het dilemmaprogramma aan bod komen. Daar ga je die keuzes vervolgens met elkaar uitwerken, maar kan ik wel steeds terugkoppelen naar beslissingen die wij, als militairen, zelf hebben moeten maken. We hebben het dan over wat je doet, waarom je het doet, welke tijd en ruimte heb je daar dan voor?

Leerlingen reageren vaak erg enthousiast op de lessen. Ik merk dat vooral de juiste werkvorm erg belangrijk is. Het liefst deel ik de klas in vijf groepjes van ongeveer drie of vier leerlingen. Dan kunnen ze binnen hun groepje bespreken wat zij van het dilemma vinden. Daarmee zorg ik ervoor dat er vanuit de klas dus vijf of zes meningen komen, tegelijkertijd krijgen leerlingen in groepjes meer ruimte om hun eigen mening te laten horen dan wanneer we die plenair bespreken. De keuzes van de groepjes bij elkaar opgeteld zorgen er dan voor dat we binnen het dilemma een bepaalde keuze maken. Op die manier zoek ik de interactie op met de klas. Bij fanatieke klassen wordt er zelfs om gestreden welke keuze er gemaakt wordt door een laatste en beslissende stem te geven.”

Niet zwart-wit

Luuk probeert tijdens zijn gastlessen de leerlingen op een andere manier over de dilemma’s na te laten denken. “Waarom maken ze een keuze? Ik probeer dit altijd te doen. Een mening hebben we allemaal, maar waarom heb je die mening en waarom maak je een besluit? Dan merk ik dat ze daar niet altijd over nadenken en zo tot de realisatie komen dat zo’n beslissing complexer is dan ze misschien eerst dachten, dus dat het niet zo zwart-wit is als ze dachten. Door vervolgens de vertaalslag te maken naar dilemma’s die zij in Nederland tegen kunnen komen, bijvoorbeeld omgaan met verschillende geloofsovertuigingen binnen één land, laat ik dan zien dat het hier ook geen zwart-wit-beslissing is. Dat ook dan respect voor anderen erg belangrijk is. Daar komen dan wel reacties op waardoor ik zie dat ze anders over die beslissingen na gaan denken. Zeker wanneer je een dilemma kan koppelen aan een actueel thema, bijvoorbeeld de situatie in Oekraïne.”

Het begint bij jezelf

Voorlopig blijft Luuk nog zijn verhaal als gastspreker delen via Veteraan in de Klas. “Het heeft mij natuurlijk heel erg gevormd in mijn leven. Ik maakte dingen mee op jonge leeftijd die de meeste jongens dan niet meemaken. Met mijn gastles probeer ik mijn verhaal levend te houden. Tegelijkertijd kunnen docenten daarmee invulling geven aan lessen over burgerschap. Denk aan wat het betekent om in vrijheid te leven of juist niet. Maar ook hoe vrede en veiligheid bij jezelf beginnen. Daar levert ieder persoon, goed of kwaad, een bijdrage aan. In de basis blijft het vooral ook zo dat ik het vooral leuk vind om mijn verhaal met leerlingen te delen, om hen iets mee te geven en ze aan het denken te zetten.”