MARVA 80 jaar: Karen Voshol over haar diensttijd bij de Koninklijke Marine
Vijftig jaar geleden liep Karen Voshol (69) het Marine Opleidingskamp in Hilversum (MOKH) binnen om aan een geheel nieuw leven te beginnen.
Militaire familie
In de eerste weken bestond dat leven uit het leren van nieuwe termen, het begrijpen van rangen en standen, het volgen van protocollen, het oefenen van militaire oefeningen en heel veel sporten. Ook moest ze het doen zonder haar ouders, zusjes en broertje in de buurt. Een periode die, zoals ze nu weet, bepalend is geweest voor de rest van haar leven tot nu toe.
Ze groeide op in een militaire familie. Haar vader was beroepsmilitair en veteraan, en de vader van haar kinderen is ook veteraan. Ze heeft een aantal ooms die allemaal bij de Koninklijke Landmacht hebben gezeten. Een paar van haar neven hebben bij de Koninklijke Luchtmacht gediend en zijn ook veteraan. Defensie heeft Voshol altijd aangetrokken, omdat ze er van jongs af aan mee te maken had.
Vroeger ging ze weleens bij haar vaders werk kijken, hij was cdt 541e VBD-bataljon. Ze zag de telefonisten, “destijds met van die gekke knopjes,” vertelt ze. “Dat was niks voor mij. Daar begreep ik helemaal niks van.” Voshol’s interesse ging uit naar de Verbindingsdienst, maar niet als telefoniste. “Ik had het er thuis over, en toen zei mijn vader: ‘Als je zo graag in dienst wil, moet je dat gewoon doen. Ik kan je niet tegenhouden.'”
Een beslissend moment
Toen ze op het station de bekende MARVA-campagneposter zag, met een vrouw in een mooi uniform en lippenstift, en een slogan in de trant van ‘Kom bij de MARVA!’, was de keuze snel gemaakt. “Ik was toen 16 of 17 en dacht: eigenlijk lijkt me dat wel leuk. Ik heb zo’n bon ingevuld, ik geloof uit de TrosKompas. En zo begon het.”
Eerste indrukken
Ze herinnert zich de eerste dag in de bak nog goed. “Je staat daar wat onwennig om je heen te kijken, want je bent met allemaal vrouwen die elkaar helemaal niet kennen. Je kijkt naar elkaar en denkt: wat voor mensen zijn dit? Wie ben jij? Wat doe jij? Waar kom je vandaan? Ik was toen heel verlegen. En ik was lang, dat ben ik nog steeds, maar de meeste vrouwen waren kleiner dan ik. Dus ik stak overal met kop en schouders bovenuit.”
“Tijdens mijn diensttijd heb ik een tijdje in Den Helder gezeten, maar het grootste deel in Den Haag. Ik draaide continudiensten. Wat ik deed? Wij hadden een grote telexkamer met verbindingen naar verschillende onderdelen binnen de marine, maar ook naar de Koninklijke Landmacht en Radio Scheveningen.”
Voshol’s taak was onder andere het verzorgen van communicatieverbindingen via telex. Communicatie is altijd al een belangrijke militaire functie geweest om inlichtingen door te kunnen geven. Veelal gebeurde het versturen van berichten in ‘klare taal’ en soms – afhankelijk van de classificatie en het feit dat het bericht werd verstuurd via onbeveiligde verbinding – gecodeerd. De meeste verbindingen in Den Haag waren goed beveiligd. Iedere nacht op een bepaalde tijd werden, bij alle eenheden, de codes voor de komende 24 uur aangepast, zodat de meeste berichten in klare taal konden worden verzonden. Coderen en decoderen was een belangrijk onderdeel van het werk en dat kwam regelmatig voor en niet alleen bij de onbeveiligde verbindingen. Bepaalde geclassificeerde informatie werd altijd gecodeerd of moest worden gedoceerd. Tijdens oefeningen (WINTEX) vaker dan normaal.
Kerst in het Verbindingscentrum
“We draaiden echt lange diensten. Onze weekenddienst begon op zaterdagochtend om negen uur en duurde tot maandagochtend negen uur. Dat waren behoorlijk lange diensten. Maar… het was erg leuk. Ik vond het ook geweldig om tijdens de feestdagen te werken, zoals met Kerst. Dan dekten we de tafel in het Verbindingscentrum met een oud beddenlaken, en in de bunker stonden altijd kaarsen, voor het geval het licht uitviel. Ons eten werd aangeleverd door de Landmacht en tijdens de feestdagen kon daar geen drie sterrenrestaurant tegenop. Na het eten, smaakte het sigaretje en een biertje voortreffelijk. Dat biertje mocht eigenlijk niet, maar het was Kerst én heel rustig qua werk, dus dat werd eenmalig door de vingers gezien.”
Een blijvende toewijding
“Voor mij betekende MARVA zijn deel uitmaken van een groter geheel, klaarstaan voor mijn land waar nodig. Hoewel ik niet op missie ging, zorgde ons werk aan de wal ervoor dat anderen dat wel konden gaan. Ik voelde me altijd een onderdeel van het geheel, en dat gevoel heb ik nog steeds.” Voshol ziet nog steeds ‘de meiden’ van toen. Ook vandaag de dag voelt ze zich, zij het op een andere manier dan vroeger, betrokken bij Defensie in het algemeen en de marine in het bijzonder.
Voshol is op dit moment commandant van de Stichting Marine Uitvaartteam, waarbij zij, samen met een team van dragers, overleden oud-collega’s naar hun laatste rustplaats begeleidt. Daarnaast is zij ook vrijwilliger bij het Nederlands Veteraneninstituut.
Op 1 januari 1982 werden de MARVA opgeheven. Er was geen verschil meer tussen mannen en vrouwen bij de marine, iedereen kreeg gelijke kansen. Een aparte vrouwenafdeling was dus niet meer nodig. Voshol heeft geen veteranenstatus. Dat komt omdat MARVA’s belangrijke ondersteunende taken bij de Koninklijke Marine vervulden, en doorgaans niet werden ingezet in gevechtsrollen of oorlogsgebieden.