Ouderenzorg voor veteranen: adviezen van een zorgzame familie

Luitenant-kolonel Kees Govers is 90 jaar geworden. Hij was Indië- en Korea-veteraan en is zijn hele werkzame leven militair geweest. Toen de diagnose Alzheimer bij hem werd gesteld, liep de familie in de zoektocht naar passende zorg tegen een aantal zaken aan, die misschien wel voor meer oudere militairen en veteranen van belang zijn.

De reguliere ouderenzorg blijkt weinig weet te hebben van veteraan-specifieke ziektebeelden. Denk bijvoorbeeld aan schietdoofheid, die niet opgelost is met het reguliere gehoorapparaat waar de meeste ouderen op een gegeven moment wel baat bij hebben. Maar denk ook aan de herinneringen aan een uitzending, die kunnen opspelen als iemand door een ziekenhuisopname tijdelijk wat gedesoriënteerd is.

De familie Govers wilde graag weten: welke zorginstellingen zijn ‘gespecialiseerd’ in oudere veteranen, of gaan daar in ieder geval goed mee om? En waar moet je met een ouder wordende veteraan extra op bedacht zijn als je passende zorg zoekt? Op deze vragen wisten zij het antwoord niet, daarom besloten zij na het overlijden van hun vader hun eigen ervaringen te delen met het Veteraneninstituut. Zo kan dit ervaringsverhaal als case study voor mantelzorgers van ouder wordende veteranen worden gebruikt.

Militaire buddy op bezoek

De familie zocht voor vader iemand die stelselmatig op bezoek kon komen – om de mantelzorgers even te ontlasten en sociaal isolement te voorkomen. Hun voorkeur ging uit naar iemand met een militaire achtergrond, omdat die de belevingswereld van vader het beste zou begrijpen. Voor ouderen – bijvoorbeeld als herinneren en spreken lastiger wordt – is het natuurlijk erg fijn als de gesprekspartner de termen en gebeurtenissen waarover de veteraan wil praten een beetje kent.

De familie Govers kon geen militaire buddy vinden voor dit doel. Zij losten dat op met een grote hoeveelheid (foto)boeken op tafel, waardoor hun bezoeker toch een heel eind kwam in de wekelijkse gesprekjes. Later vonden zij een gepensioneerd beroepsofficier die regelmatig langskwam. Dit liep prettig, omdat de heren elkaars terminologie kenden. De familie Govers kreeg de raad buddy’s te zoeken via stichtingen als Buddy Netwerk en het bedrijf Nanny4Granny. Maar via het nuldelijns netwerk van het Veteraneninstituut zijn waarschijnlijk ook veteranen te vinden die oudere veteranen kunnen bezoeken. Ook de Facebookpagina Veteranen voor Veteranen levert wellicht zinvolle contacten op in deze situatie.

Toen de overste later toe was aan de opname in een verzorgingshuis, bleken zorginstellingen enige angst te hebben dat een veteraan de angstgevoelens die horen bij gevorderde Alzheimer zou vertalen naar agressie richting bijvoorbeeld het personeel of medebewoners. Gelukkig werd in gesprek met verpleeghuisartsen en verzorgers deze angst wel weggenomen.

Misschien zijn er naast militair tehuis Bronbeek ook in veteranen gespecialiseerde afdelingen of verpleeghuisartsen in andere huizen in het land? Tips hierover zijn zeer welkom bij het Veteraneninstituut. Artsen en verzorgers die stuiten op veteraan-specifieke vragen mogen natuurlijk ook bellen met het Veteranenloket, dan zoeken we het passende antwoord of de passende deskundige bij de vraag.

Waar kunnen zijn medailles naartoe?

De familie zag zich bij het overlijden van de overste geconfronteerd met nieuwe vragen. Wat doe je met de medailles en het gala-uniform? Welke musea vinden eventuele memorabilia interessant? Ze vonden een bestemming via het oude legeronderdeel van hun vader, dat een historische verzameling bleek te beheren. Hier zouden zijn spullen met respect worden bewaard, de familie vond dat belangrijk.

De overste vond uiteindelijk zijn laatste rustplaats op het Veteranen Landgoed Vrijland in Schaarsbergen. In dit natuurreservaat staan gedenktekens voor de naoorlogse buitenlandse betrokkenheid van het Nederlandse leger. Er is een uitstrooiveld voor veteranen en hun nabestaanden. In de laatste periode van zijn leven werd overste Govers enkele malen bezocht door dominee Bos, die zij vonden via een telefoontje met het Veteraneninstituut. Bij de crematie was de dominee in uniform aanwezig, wat gewaardeerd werd door de weduwe en familieleden.

Terugkijkend vond de familie het een hele toer om alle informatie zelf te verzamelen. Ouderen die ziek worden leggen grotendeels hetzelfde traject af langs al deze beslismomenten in een toenemende zorgbehoefte. Daarom wilde de familie hun ervaringen graag meegeven. Het Veteraneninstituut heeft dit zeer gewaardeerd en nodigt u van harte uit ook uw eigen goede ervaringen met zorg voor ouder wordende veteranen te delen met het Veteranenloket, zodat we onze expertise verder kunnen uitbreiden.

Tips van de familie Govers

• Zorg voor een DigiD-account op naam van de veteraan: veel hulp moet aangevraagd worden met een DigiD.
• Maak een overzichtje en vraag gegevens op, zodat elke zorginstelling snel bij te praten is over eventuele (ook militair-specifieke) zaken waar al eerder eens hulp voor is gezocht.
• Verdiep u ruim van tevoren in de criteria voor plaatsing in een verpleeg- of verzorgingshuis. Mogelijk heeft u eerst lange tijd te maken met hulp die u aan huis zult moeten laten komen: hoe werken deze instanties? Kijk op kiesbeter.nl
• Kijk welke ondersteuning er in uw regio is voor de mantelzorgers. In Den Haag is bijvoorbeeld een zwembad dat goed verzorgde zwemuurtjes organiseert voor dementerenden én hun partners: zwementie.nl, maar het is daarnaast ook belangrijk dat de partner zélf geregeld even op adem kan komen.