Rudi Hemmes op 99-jarige leeftijd overleden

Verzet

Rudolf Willem Hemmes werd op 20 juni 1923 in Harderwijk geboren. Hij was zwaar verontwaardigd over de Duitse inval in mei 1940 en wilde actief meewerken aan het verslaan van de vijand. Zijn verzet begon klein, door suiker in de brandstoftanks van Duitse wagens te stoppen. Maar hij wilde meer. In mei 1943 besloot hij samen met zijn jeugdvriend Bob Tusenius naar Engeland uit te wijken. Alleen zijn moeder bracht hij op de hoogte van zijn plannen.  Na vele omzwervingen wisten Hemmes en Tusenius Portugal te bereiken. Vandaaruit werden de twee naar Engeland overgevlogen, waar ze uiteindelijk in februari 1944 aankwamen.

Hemmes maakte al snel duidelijk dat hij naar Engeland was gekomen om tegen de Duitsers te vechten. Hij kwam terecht bij het aanvullingsdepot voor de Prinses Irene Brigade in Wolverhampton. Hier kreeg hij zijn militaire basisopleiding.  Zijn eerste schietoefening met de brengun ging zo goed dat hij brenschutter werd en een rijopleiding op de brencarrier kreeg. Hemmes had geen idee wat hem te wachten stond, toen hij in augustus 1944 met zijn eenheid de overtocht naar Normandië maakte.

Onder vuur in Normandië

Later ontstond het beeld dat het personeel van Prinses Irene Brigade niet veel had meegemaakt, omdat de eenheid pas twee maanden na D-Day in op het strand van Normandië landde. Hemmes was altijd de eerste om consequent toe te geven dat de Engelsen, Canadezen en Amerikanen de eerste twee maanden alle kolen uit het vuur hadden gesleept, maar uit eigen ervaring wist hij dat de Nederlandse militairen wel degelijk gevechtservaring opdeden in Normandië. Direct na aankomst werden ze naar het Orne-front gestuurd waar ze vanaf het begin onder zwaar artillerie- en mortiervuur lagen en Duitse scherpschutters het op hen hadden gemunt.

Zijn eerste frontervaringen maakten grote indruk. De nachtelijke wacht en patrouilles, het onder vuur liggen en het sneuvelen van je kameraden verklaarden volgens Hemmes waarom je het soms ‘in je broek’ deed van angst.  Na de moeizame eerste weken waarin hard werd gevochten, ging de opmars noordwaarts steeds sneller. De Duitse weerstand nam af en de brigade stak in september 1944 de Nederlandse grens over. De Irenemannen waren in oktober 1944 betrokken bij de bevrijding van Tilburg, daarna actief op Walcheren en raakten vlak voor de bevrijding in een hevig gevecht met de Duisters aan het Maasfront bij Hedel. Hemmes was ondertussen in januari 1945 naar Engeland overgeplaatst om een officiersopleiding te volgen. Hij kwam pas in augustus terug en miste daardoor tot zijn grote spijt de bevrijding. Hij wilde naar Nederlands-Indië, maar moest in Schoonhoven korporaals van de landmacht opleiden. Hemmes maakte later een overstap naar de Koninklijke Luchtmacht waar hij zijn loopbaan als generaal-majoor afsloot.

Belangenbehartiger

Hij onderhield nauwgezet contact met zijn kamerden van de Irenebrigade. Hij was jarenlang voorzitter van de Vereniging Oud-Strijders Koninklijke Nederlandse Brigade Prinses Irene en in die hoedanigheid ook betrokken bij de belangenbehartiging van het Veteranen Platform en de ontwikkeling van het veteranenbeleid. Met het voorzitterschap van de Stichting Genootschap Engelandvaarders en de Stichting Samenwerkend Verzet 1940-1945 toonde Rudi Hemmes zich ook voor deze groepen een energiek belangenbehartiger. Hij gaf op latere leeftijd nog regelmatig lezingen op scholen over oorlog en verzet. Hij vond herdenken belangrijk en wilde dat de verhalen aan jongere generaties werden doorgegeven.

Hemmes ontving voor zijn oorlogsinzet, zijn verdiensten als beroepsmilitair en als belangenbehartiger voor maatschappelijke groepen diverse onderscheidingen. Hij was niet alleen drager van diverse Nederlandse en buitenlandse (militaire) onderscheidingen, maar sinds juni 2013 ook ereburger van zijn woonplaats Den Haag. Met het overlijden van Rudi Hemmes verliest Nederland een van de laatst levende Engelandvaarders en veteraan van de Prinses Irene Brigade die ook daadwekelijk de oversteek naar Normandië meemaakte.

Meer over Rudi Hemmes

• Lees ook het verhaal van Rudi Hemmes over zijn ervaringen met de Prinses Irene Brigade in Normandië
• Beluister het interview met Rudi Hemmes in de Interviewcollectie Nederlandse Veteranen

Foto: Rudi Hemmes tijdens een toespraak voor Château Saint-Côme nabij het voormalige Orne-front in Normandië tijdens de 75-jarige herdenking van D-Day in juni 2019. Op deze plek staat een plaquette die herinnert aan de Nederlandse aanwezigheid.