Veteranen en PTSS
Posttraumatische Stressstoornis
Een militaire uitzending is een unieke ervaring die elke militair op zijn eigen manier beleeft. Voor de één is het een verrijking, voor de ander kan het een uitdaging zijn om bepaalde ervaringen te verwerken. Soms ontstaan daardoor psychische klachten. Deze klachten kunnen zelfs jaren na de uitzending nog ontstaan. De bekendste diagnose op het gebied van missie-gerelateerde klachten is de posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Veteranen en militairen met PTSS
Een veteraan of militair met PTSS kan moeite hebben met het verwerken van traumatische ervaringen die hij of zij heeft meegemaakt tijdens een missie. Psychosociale klachten hebben niet alleen invloed op de veteraan zelf, maar ook op het thuisfront (partner, familie en vrienden). Het is belangrijk dat zowel de veteraan als het thuisfront zich bewust zijn van de symptomen van PTSS en de hulp zoeken die nodig is om het herstel te bevorderen.
Ongeveer 80% van de Nederlandse bevolking krijgt ooit te maken met één of meer mogelijk ingrijpende, traumatische gebeurtenissen. Een deel van de mensen die zo’n gebeurtenis meemaakt, krijgt posttraumatische klachten. Voor de meeste mensen zijn deze klachten kortdurend. Zij kunnen de gebeurtenis goed verwerken. Bij sommigen ontstaat een posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Als militair ben je getraind om onder extreme omstandigheden te functioneren. Van de militairen die tijdens een uitzending één of meer potentieel traumatische gebeurtenissen meemaken, krijgt een klein deel PTSS.
De vraag bij wie wel en bij wie niet PTSS ontstaat, is niet te beantwoorden. PTSS is ook niet altijd direct zichtbaar en de klachten kunnen per persoon verschillen. Misschien merk je dat je vaker gespannen bent, moeite hebt om goed te slapen, sneller geïrriteerd raakt, dat je bepaalde situaties uit de weg gaat, onrustig bent, last hebt van herbelevingen of last hebt van gevoelens die je niet kunt plaatsen.
Het is belangrijk om te weten dat je niet hoeft te wachten tot de klachten ernstig(er) worden voordat je informatie opvraagt of hulp zoekt. Ook als je twijfelt of vragen hebt over je situatie kun je terecht bij het Veteranenloket. Vroege ondersteuning kan namelijk een wereld van verschil maken.
Symptomen van PTSS
De symptomen zijn niet altijd direct zichtbaar en de klachten kunnen per persoon verschillen. De symptomen zijn vaak te verdelen in onderstaande categorieën:
Het telkens opnieuw ervaren van het trauma, alsof het weer gebeurt. Zoals bijvoorbeeld flashbacks, intense herinneringen of nachtmerries. Deze gevoelens kunnen op ieder moment van de dag/nacht getriggerd worden. Gevoelens van emotionele of fysieke spanning bij triggers die aan het trauma doen denken.
Pogingen om gedachten, gevoelens of situaties die met het trauma te maken hebben, te vermijden. Zoals het vermijden van gesprekken, plekken of mensen die herinneringen oproepen. Creëren van schijnveiligheid. Emotionele afstand houden van anderen. Sociale terugtrekking of isolatie. Middelengebruik om met stress om te gaan zoals alcohol of drugs.
Langdurige negatieve gevoelens en gedachten na het trauma. Zoals schuldgevoel, schaamte of boosheid. Gebrek aan interesse in activiteiten die eerder belangrijk waren. Moeite om positieve emoties te ervaren. Negatief zelfbeeld of een negatief toekomstperspectief. Eenzaamheid en loskoppeling van de omgeving.
Een voortdurende staat van alertheid of spanning. Zoals snel schrikken of voortdurend op je hoede zijn. Irritatie, woede-uitbarstingen of prikkelbaarheid. Slaapproblemen of concentratieproblemen.
Andere klachten die vaak voorkomen of voortvloeien uit bovenstaande symptomen zijn lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, spierpijn of vermoeidheid. Ook ‘moral injury’ kan voortvloeien uit traumatische gebeurtenissen.
Hulp bij PTSS
PTSS is behandelbaar. Het herstelproces verschilt per persoon, maar er zijn verschillende methoden beschikbaar, zoals traumagerichte cognitieve gedragstherapie en Eye Movement Desensitisation and Reprocessing (EMDR). Het succes van de behandeling is van veel factoren afhankelijk zoals de duur en complexiteit van het trauma en de samenhang met andere psychosociale problematiek. Binnen het Landelijk Zorgsysteem voor Veteranen (LZV) bevinden zich verschillende geestelijke gezondheidszorginstellingen die PTSS bij veteranen kunnen behandelen. Het Nederlands Veteraneninstituut biedt ondersteuning en toegang tot professionele hulp.
Je hoeft niet te wachten tot klachten erger worden om hulp of informatie te zoeken. Ook bij twijfel of vragen kun je altijd contact opnemen met het Veteranenloket. Het Veteranenloket is het eerste aanspreekpunt voor zowel veteranen, het thuisfront, militaire oorlogs- en dienstslachtoffers, oorlogs- en geweldsgetroffenen van de Tweede Wereldoorlog (WOII) en Brandweer– en Ambulancepersoneel.
Een persoonlijk zorgplan
Het Veteranenloket biedt toegang tot zorg en dienstverlening van het ministerie van Defensie, het Nederlands Veteraneninstituut, het Landelijk Zorgsysteem voor Veteranen (LZV), het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) en het nationaal Veteranen Platform (VP) en maakt deze centraal bereikbaar via één website en telefoonnummer.
Op basis van een intakegesprek krijg je een persoonlijk zorgplan. Dat kunnen enkele korte gesprekken zijn met een gespecialiseerd maatschappelijk werker, of een langere behandeling bij een instelling die bij het LZV is aangesloten. Uiteraard gebeurt er niets zonder jouw toestemming en heb je alle rechten die van toepassing zijn op de professionele zorgverlening in Nederland, waaronder het recht op privacy. Het Veteranenloket geeft ook toegang tot begeleiding, advies en ondersteuning door bijvoorbeeld een zorgcoördinator, een veteranenondersteuner, een buddy voor de veteraan of een coördinator voor het thuisfront. Samen komen we tot de beste oplossing voor jou en je thuisfront.
Samenleven met een veteraan met PTSS
Het thuisfront speelt een onmisbare rol in het leven van een veteraan (postactief of in werkelijke dienst) of militairen met PTSS. Als partner, ouder, kind of vriend(in) merk je wellicht veranderingen in het gedrag of de emoties van de veteraan. De relatie met de veteraan of de militair kan veranderen. Misschien vermijdt hij of zij bepaalde gesprekken, is er sprake van prikkelbaarheid, slaapproblemen of lijkt er een afstand te ontstaan. Als je je zorgen maakt, is het belangrijk om dit te bespreken en hulp te zoeken.
Weet dat je er als thuisfront niet alleen voor staat. Door signalen serieus te nemen en hierover te praten, kun je een verschil maken. Je kunt samen met de veteraan met PTSS hulp zoeken of zelf contact opnemen met het Veteranenloket. Het loket is er niet alleen voor de veteraan, maar ook het thuisfront die vragen hebben of zelf ondersteuning nodig hebben.
Neem contact op met het Veteranenloket
Als je denkt dat je te maken hebt met PTSS, aarzel dan niet om contact op te nemen met het Veteranenloket. Het Veteranenloket biedt informatie, ondersteuning, advies en toegang tot professionele hulp, speciaal afgestemd op de behoeften van veteranen en hun naasten. Contact opnemen kan telefonisch op 088 334 00 00 of via e-mail naar info@veteranenloket.nl.
