30 jaar na de val van Srebrenica

Oprichting van UNPROFOR

Begin 1992 nam de VN-Veiligheidsraad de resolutie aan om de United Nations Protection Force (UNPROFOR) in te stellen, om met instemming van de strijdende partijen bij te dragen aan het vredesproces in het door burgeroorlog verscheurde voormalig Joegoslavië. Nederland leverde van meet af aan een aanzienlijke bijdrage aan deze vredesmacht, met onder meer een verbindingsbataljon en een transporteenheid en belangrijke ondersteunende operaties van de Nederlandse luchtmacht en marine.

Dutchbat: De inzet in de Bosnische enclave

Na verloop van tijd riepen de VN een aantal vooral door Bosnische moslims (Bosniaks) bewoonde regio’s uit tot veilige gebieden. Nederland bleek bereid om hiervan de door Bosnisch-Servische troepen omsingelde enclave Srebrenica te helpen beschermen. De pas opgerichte Luchtmobiele Brigade leverde daartoe in 1994 en 1995 driemaal een infanteriebataljon, Dutchbat I, II en III. De omstandigheden waaronder zij opereerden werden in de loop van 1995 steeds moeilijker. De Bosnische Serven hielden bevoorrading tegen en gaven verlofgangers geen toegang meer tot de enclave. Het bataljon werd stap voor stap afgeknepen en uitgeknepen.

De val van Srebrenica in 1995

De missie van Dutchbat III eindigde dramatisch toen Bosnische Serviërs de enclave op 11 juli 1995 veroverden. Het bataljon zag zich geconfronteerd met een enorme militaire overmacht. Dappere pogingen om via het innemen van blocking positions en het aanvragen van luchtsteun het militaire tij alsnog te keren, hadden niet het gewenste resultaat. Het onderbemande en te licht bewapende bataljon werd overlopen en kon niet veel meer dan humanitaire hulp bieden aan de vele duizenden moslims, vooral vrouwen en kinderen, die hun toevlucht hadden gezocht op de compound in Potocari.

De inval leidde in de dagen die volgden, goeddeels buiten de enclave, tot de moord op meer dan 8.000 Bosnische mannen en jongens, de grootste genocide in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. De val van Srebrenica werd zo een inktzwart hoofdstuk in de recente Europese geschiedenis.

De Nederlandse militairen die destijds in Srebrenica dienden, hadden een bijna onmogelijke taak. De Bosnisch-Servische overmacht, de ernstige tekorten in mankracht, bewapening en bevoorrading en het uitblijven van tijdige en omvangrijke luchtsteun maakte hun missie er een die “gaandeweg onuitvoerbaar bleek”, zoals voormalig minister-president Mark Rutte het in 2022 nog verwoordde. De gevolgen van deze missie zijn ook voor tal van Dutchbat-veteranen en hun thuisfront nog altijd diep voelbaar.

Erkenning van de inzet van Dutchbat I, II, III en IV

Vandaag, 11 juli 2025, denken we in het bijzonder aan degenen die direct betrokken waren bij deze ingrijpende gebeurtenissen van dertig jaar geleden. Hun inzet onder onmogelijke omstandigheden, en de voor hen pijnlijke nasleep ervan, worden niet vergeten. We willen hen op momenten als deze een hart onder de riem steken. Voor alle veteranen van Dutchbat I, II, III en IV is 11 juli een dag die hen altijd zal bijblijven. De herinneringen aan de uitdagingen en keuzes die zij moesten maken blijven hen bij, en hun offers en inzet verdienen onze blijvende erkenning en respect. Vandaag, wanneer herinneringen zich ongetwijfeld scherper opdringen, staan wij naast hen.