Herdenking Nationaal Indië-monument Roermond

Individuele militairen niet verantwoordelijk

Premier Rutte bood afgelopen februari al excuses aan, nadat er uit het dekolonisatieonderzoek naar voren kwam dat Nederland structureel geweld had gebruikt in toenmalig Nederlands-Indië. Deze keer bood hij expliciet excuses aan de Nederlandse militairen van toen aan:

‘Feit is dat er in deze periode ook van Nederlandse zijde sprake was van wijdverbreid extreem geweld. Dat moeten we met elkaar onder ogen zien. Tegelijkertijd heeft het kabinet duidelijk gemaakt dat de verantwoordelijkheid moet worden gelegd waar die thuishoort: bij de gezagsdragers van toen – de regering, het parlement, de legerleiding en de gerechtelijke autoriteiten. Dus zeker niet bij de individuele dienstplichtigen. Die zijn juist in een onmogelijke positie gebracht, waarvan zij en hun familie altijd de last hebben gedragen – tot op de dag van vandaag.’

De minister-president beseft dat excuses de pijn niet wegnemen, maar benadrukt daarom het belang van ‘blijven luisteren, het gesprek blijven voeren en alle verhalen blijven horen.’

Geschiedenis is nooit ten einde

Voorafgaand aan de herdenking werd de Themalezing Dutchbat III georganiseerd. Hierin stond de val van Srebenica en de persoonlijke ervaringen van Dutchbat III veteranen centraal. Directeur-bestuurder Paul Hoefsloot sprak tijdens de herdenking over dat geschiedenis nooit ten einde is: ‘Hoe we tegen het verleden en iedereen die daar een rol in speelde aankijken, is aan voortdurende verandering onderhevig.’ Dat dit ook geldt voor hoe de samenleving naar missies terugkijkt, illustreerde Hoefsloot met twee voorbeelden: de dekolonisatieoorlog in het voormalig Nederlands-Indië en de missie van Dutchbat tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië:

‘In een aantal gevallen kantelt het beeld van het verleden in gunstige zin, zoals in het geval van Dutchbat-III. In andere gevallen is de maatschappij meer kritisch terug gaan kijken op missies, zoals op de dekolonisatieoorlog in het voormalig Nederlands-Indië. Ook veteranen zelf kunnen hun missie anders gaan beoordelen naarmate de tijd vordert.’

Zorgen dat veteranen zich na hun missie weer thuis voelen

Hoefsloot benadrukte dat het belangrijk is dat we ons blijven realiseren dat de regering militairen uitzendt op missies, om de belangen van de Nederlandse samenleving te dienen. En dat het de plicht van de regering en de samenleving is om deze militairen na terugkomst de erkenning, waardering en zorg te geven die ze verdienen:

‘Als samenleving rekenden wij op onze veteranen. Zij maakten voor ons het verschil. Bij terugkomst van een missie of een oorlog moeten onze veteranen op ons kunnen rekenen. Het is onze taak om hen het gevoel te geven dat zij weer thuis komen. En wij hen als samenleving het gevoel geven dat zij worden begrepen en gezien.’

De herdenking is online terug te kijken. Kijk voor de toespraak van Paul Hoefsloot vanaf 01:15:40.