Verkiezingen onder vuur
Op missie in Cambodja.
Vandaag is het weer tijd om naar de stembus te gaan. In Nederland verloopt zo’n verkiezingsperiode erg rustig in vergelijking met sommige andere landen. Het is dan ook een goed moment om even stil te staan bij verkiezingen die onder minder vreedzame omstandigheden plaatsvonden en waarbij Nederlandse militairen een belangrijke rol speelden.
Burgeroorlog
Daarvoor gaan we terug naar Cambodja in de jaren 1992-1993. Het land was verscheurd door een jarenlange burgeroorlog en hield in mei 1993 als afsluiting van een vredesproces voor het eerst sinds lange tijd weer verkiezingen. Nederlandse militairen van United Nations Transitional Authority in Cambodia (UNTAC) waren hierbij aanwezig om de verkiezingen te helpen voor te bereiden en deze soepel te laten verlopen. Maar door aanhoudende spanningen tussen de verschillende strijdende partijen in Cambodja bleek het organiseren van verkiezingen niet altijd even gemakkelijk. Enkele Cambodja-veteranen vertellen hierover.
Veteraan Siebe
‘Ruim voor de verkiezingen begonnen we met het maken van schuttersputjes bij de stemlokalen. Dit moest gelden als extra veiligheidsmaatregel.
We moesten als mariniers toch op een bepaalde manier die stemlokalen gaan beveiligen.
De hoeveelheid van de schuttersputjes om een stemlokaal hing af van de grootte van het stembureau en hoe druk het bezocht zou worden door de mensen.’
Veteraan Willem
‘Toen de verkiezingen naderden, werd het gevaarlijker en daarmee spannender in Cambodja. Eerst konden we nog zonder kogelvrijvest van het kamp af, maar rond de verkiezingen moesten we compleet aangekleed (vest, helm, wapen) naar buiten.’
Er werden in de aanloop naar de verkiezingen verschillende aanslagen gepleegd op stembureaus in Sisophon.
Met die gebeurtenissen ging je niet meer even voor je vrije uurtjes het kamp af, je gaat het niet opzoeken.’
Veteraan Wim
‘De voorbereidingen voor de verkiezingen begonnen al in oktober 1992 met het registreren van de kiezers en het klaarmaken van de stemlokalen in heel Cambodja. Overal in Cambodja moest materiaal rondgebracht worden om de stemlokalen in te richten. Denk aan bureaus, aggregaten en vele flessen drinkwater. Daarbij moesten de verschillende locaties van de stembureaus zo goed mogelijk geheim worden gehouden, zeker voor de Rode Khmer.’
De Rode Khmer schroomde er niet voor om bomaanslagen te plegen op een stemlocatie.
‘De Rode Khmer werd gevreesd, maar tijdens de verkiezingsdagen hebben zij zich behoorlijk rustig gehouden en daardoor verliepen de dagen eigenlijk best soepel.’
Veteraan Mauries
Wij als Cambo-III hadden de taak om de aanloop naar de eerste vrije verkiezingen veilig en rustig te laten verlopen.
‘Het feit dat we daar verkiezingen hebben kunnen laten plaatsvinden en dat dit stand heeft gehouden, geeft zeker een extra voldoening aan het werk als militair. Dat maakt het vele wachtlopen in Cambodja toch nog een beetje goed.’
Succes
Uiteindelijk waren deze verkiezingen inderdaad een succes in Cambodja. De VN-vredesmacht UNTAC en de Nederlandse militairen hebben zeker aan dit succes bijgedragen. In Cambodja kunnen ze tegenwoordig rustig zonder schuttersputjes gaan stemmen en wij vandaag natuurlijk ook!
(Bron foto’s: Nationaal Instituut voor Militaire Historie)