“Voor ik naar Afghanistan ging kende ik geen militair”
Wat is volgens u een veteraan?
Ik zou zeggen dat een veteraan een soldaat (militair) is die in een oorlogsgebied heeft gediend, maar ik wil soldaten die niet in oorlogsgebieden zijn geweest ook veteranen noemen en het lijkt mij zinnig de familieleden van soldaten die in oorlogsgebieden zijn geweest eveneens veteranen te noemen.
Hoe bent u geïnteresseerd geraakt in Nederlandse militairen/veteranen? Zijn er bijvoorbeeld veteranen onder uw vrienden of familie?
Voor ik naar Afghanistan ging kende ik geen militair persoonlijk. Ik had geen ervaringen met het leger (het is misschien niet helemaal correct maar ik gebruik ‘militair’ en ‘soldaat’ door elkaar). De interesse kwam voort uit interesse voor de missie/het oorlogsgebied. De behoefte kennis te maken met culturen en werelden die ik niet kende en die mij misschien vrees aanjoegen.
U bent twee keer embedded meegereisd met het Nederlandse leger. Wat was voor u de belangrijkste reden om mee te reizen?
Ik wilde schrijven over de missie, de oorlog, het soldatenleven en ik was arrogant genoeg te denken dat ik dat beter kon, in elk geval anders kon dan de journalisten die daar al over schreven.
Wat is u van deze embedded missie(s) het meeste bijgebleven?
Ik vind dat moeilijk om dat in een paar zinnen samen te vatten. De reizen waren zo verschillend. Mijn eerste reis naar Irak met het Amerikaanse leger is niet te vergelijken met mijn eerste reis naar Afghanistan met het Nederlandse leger. Laat ik het zo zeggen: als je er levend uitkomt, in het bezit van al je ledematen, heeft een oorlogsgebied tegenwoordig (en misschien wel altijd al) een zekere aantrekkingskracht. Het leven aldaar is zo slecht nog niet, hoe cynisch dit ook mag klinken, maar ik maakte al het voorbehoud dat dit heel anders wordt als je gewond terugkomt, bijvoorbeeld. Menig militair zei ook tegen me: ‘Ik had je iets anders verteld als ik hier zonder benen had gezeten.’
U bent twee keer embedded meegereisd met het Nederlandse leger. Wat was voor u de belangrijkste reden om mee te reizen?
Ik wilde schrijven over de missie, de oorlog, het soldatenleven en ik was arrogant genoeg te denken dat ik dat beter kon, in elk geval anders kon dan de journalisten die daar al over schreven.
Wat is u van deze embedded missie(s) het meeste bijgebleven?
Ik vind dat moeilijk om dat in een paar zinnen samen te vatten. De reizen waren zo verschillend. Mijn eerste reis naar Irak met het Amerikaanse leger is niet te vergelijken met mijn eerste reis naar Afghanistan met het Nederlandse leger. Laat ik het zo zeggen: als je er levend uitkomt, in het bezit van al je ledematen, heeft een oorlogsgebied tegenwoordig (en misschien wel altijd al) een zekere aantrekkingskracht. Het leven aldaar is zo slecht nog niet, hoe cynisch dit ook mag klinken, maar ik maakte al het voorbehoud dat dit heel anders wordt als je gewond terugkomt, bijvoorbeeld. Menig militair zei ook tegen me: ‘Ik had je iets anders verteld als ik hier zonder benen had gezeten.’
Is uw beeld van de Nederlandse veteraan tijdens of na die missies veranderd? Zo ja, op welke manier?
Ik had geen of nauwelijks een beeld van militairen. Ik ben me bewust geworden van de diversiteit van het leger. Al zijn er natuurlijk onderdelen van legers die ik nooit heb gezien van nabij, hoewel ik dat wel gewild en geprobeerd heb, de special forces bijvoorbeeld.
U bent ook embedded mee geweest met het Duitse en het Amerikaanse leger. Wat zijn volgens u de grote verschillen tussen Duitse, Amerikaanse en Nederlandse veteranen?
Het Duitse leger heeft gezien zijn geschiedenis bepaalde gevoeligheden die andere legers ontberen. En het Amerikaanse leger is zo groot en zelfverzekerd dat alleen al daarom het verschil met het Nederlandse leger opvalt. Wat me opviel was vooral dat er toch behoorlijk wat concurrentie lijkt te zijn tussen de NAVO-legers.
Wat is volgens u kenmerkend voor de Nederlandse veteraan?
Dat is in zijn algemeenheid niet te zeggen. Er is niet één Nederlandse veteraan.
Als u binnenkort opnieuw embedded mee zou mogen op een missie, welke missie zou u dan kiezen?
Ik zou nog wel een keer terug willen naar Afghanistan, dat ga ik ook doen, maar niet embedded. Voorlopig althans niet embedded.
Wat is volgens u een van de meest interessante missies (geweest) en waarom?
Ik heb de missies op de Balkan alleen uit de verte gezien. Afghanistan was natuurlijk dé missie voor veel Europese legers. De Duitse minister van Defensie zei onlangs dat Afghanistan het land is waar de Bundeswehr heeft leren vechten.
Is de nieuwe missie in Mali voor u een reden opnieuw embedded mee te gaan?
Zeker.
Wij hebben gemerkt dat veel veteranen behoefte hebben om hun ervaringen op te schrijven. Veteraan Niels Roelen is hier een goed voorbeeld van. U heeft een workshop verhalen schrijven aan veteranen gegeven. Kunt u deze interesse voor het schrijven van veteranen verklaren? Verwerking maar ook de behoefte te verklaren wat je hebt meegemaakt aan mensen die geen idee hebben wat daar is gebeurd. Als je met veteranen spreekt van welk leger dan ook hoor je steeds weer dat het moeilijkste het thuisfront is. Het is een oud thema. De krijger die terugkeert van een oorlog en ontheemd is.
Wat was vervolgens voor u de reden om Niels aan te sporen een boek te schrijven over zijn ervaringen? Niels is een vriend en ik voelde of ik begreep uit zijn woorden dat hij wilde schrijven. Volgens mij kon hij dat ook wel.
Heeft u daarnaast nog tips voor veteranen die overwegen een boek te schrijven? Lezen, schrijven en leven. En doorgaan met deze drie activiteiten.