Klachten na een schokkende gebeurtenis

Veteranenloket
Zorg
Zelfzorg
Klachten na een schokkende gebeurtenis
Deel dit bericht:
Een ingrijpende gebeurtenis doet altijd iets met je. Het blijft een bepalende ervaring in je leven. Voor de één betekent het een verrijking, voor de ander betekent het een worsteling om de ervaring(en) te verwerken. Kijk hier voor meer informatie en advies.
Patrick

Als je last hebt van concentratieproblemen, lijkt het alsof je je nergens langer dan een paar seconden op kan concentreren. Je bent snel afgeleid door wat er om je heen gebeurt, maar ook door je eigen gedachten. Voor je het weet ben je afgedwaald. Soms zie je nare beelden voor je. Soms is het net alsof je weer terug bent op het moment van de gebeurtenis. Of je bent ergens mee bezig en je bent ineens tijd ‘kwijt’. Blijkbaar zat je met je gedachten ergens anders. Dit hindert je dagelijks leven.

Ook in het contact met mensen om je heen kun je snel afgeleid zijn en hierbij problemen ervaren. Je denkt bijvoorbeeld dat je iets verteld hebt, maar krijgt te horen dat dit niet het geval is. Blijkbaar had je het alleen maar gedacht. Soms laat je zelf je gedachten afdwalen, omdat je niet zo goed kunt luisteren. Er gaan teveel onprettige dingen door je heen als je naar anderen luistert. Mensen verwijten je dan dat je niet genoeg interesse voor ze hebt. Dat is meestal niet het geval. Je bent wel degelijk geïnteresseerd, maar je voelt je heel snel overspoeld door wat er allemaal in je omgaat. Dan laat je je soms liever even afleiden.

Wat als het niet gaat?

Soms lukt het niet om ‘gewoon’ verder te gaan en blijf je met vragen of klachten zitten. Overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn:

Na een ingrijpende gebeurtenis kunnen er veel dingen zijn om je zorgen over te maken. Je kunt daardoor in beslag genomen worden, de gebeurtenis laat je niet los. Je denkt er steeds weer aan terug, ook als je dat niet wilt. Vragen blijven rondspoken. Dit gaat soms dag en nacht door.
Na een schokkende ervaring hebben veel mensen hier last van. Als je merkt dat je veel piekert, hoef je hier niet meteen van de schrikken. Vaak gaat het vanzelf weer over. De meeste mensen kunnen op eigen kracht, met steun van mensen om hen heen, herstellen.

Wat als het niet gaat?

Soms lukt het niet om ‘gewoon’ verder te gaan en blijf je met vragen of klachten zitten. Overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn:

Als je vaak heel somber bent, merk je dat je helemaal geen puf hebt. Je komt nergens aan toe. Ook dingen die je vroeger leuk vond, kun je niet meer opbrengen. Alles wat je doet kost enorme inspanning. Je vindt het soms ook volslagen zinloos iets te doen. Dan voel je een soort doffe onverschilligheid. Alsof niets er meer toe doet. Alsof er een geluiddichte glazen stolp om je heen zit. Je ziet wel van alles om je heen, maar je kunt er niet spontaan op reageren. Je wilt ook eigenlijk niet reageren, je wilt het liefst met rust gelaten worden. Maar als je met rust gelaten wordt komen afschuwelijke beelden en gevoelens boven.

Wat als het niet gaat?

Soms lukt het niet om ‘gewoon’ verder te gaan en blijf je met vragen of klachten zitten. Overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn:

Na een ingrijpende gebeurtenis kun je ook veel problemen hebben met slapen. Je vindt het misschien moeilijk om naar bed te gaan, omdat je bang bent dat je nachtmerries krijgt, of dat je niet meer wakker wordt. Of je wordt met een schok wakker, helemaal gespitst op mogelijk onraad of gevaar. Je kunt jezelf niet meer geruststellen en je niet meer ontspannen. Dan lig je het grootste deel van de nacht gespannen als een veer te wachten tot de dag begint.

Er kunnen ook periodes zijn dat je absoluut geen zin hebt op te staan. Het lijkt allemaal zo volledig zinloos. Je hebt geen zin om weer een dag mee te maken. Je bent ook zo verschrikkelijk moe. Je sleept je voort. Het lijkt wel alsof of je lichaam op geen enkele manier meer doet wat jij wil. Het liefst zou je heel lang heel diep willen slapen en verder niks.

Je omgeving probeert je te stimuleren toch iets te ondernemen. Dit maakt je soms boos. Je voelt je overvraagd, of schuldig omdat je tekort schiet. En dan voel je je weer zo ellendig dat je het liefst in bed blijft liggen.

Wat als het niet gaat?

Soms lukt het niet om ‘gewoon’ verder te gaan en blijf je met vragen of klachten zitten. Overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn:

Misschien heb je helemaal nergens trek in. Het is alsof je niets meer proeft of dat alles hetzelfde smaakt. Of je bent er gewoon te somber voor of voelt je schuldig als je eet. Je weet dat het onzin is, maar toch is het dan net of je niet voldoende ‘solidair’ bent. Je mag het van jezelf eigenlijk niet aangenaam hebben.

Het kan ook zijn dat je juist heel veel eet en moeilijk kunt stoppen. Het is alsof er voortdurend ‘iets in je honger heeft’. Alsof je een leegte moet vullen. Als je eet voel je je veilig en getroost. Nadat je gegeten hebt, voel je je een tijd sterk. Als je eet is dat nare, lege gevoel ook even weg. Eten geeft je het gevoel dat je leeft, wat veel prettiger voelt dan die sombere gevoelens.

Wat als het niet gaat?

Soms lukt het niet om ‘gewoon’ verder te gaan en blijf je met vragen of klachten zitten. Overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn:

Angst voelen na een schokkende gebeurtenis is normaal. Je knieën worden slap, je hart bonkt, het is alsof je geen adem meer kunt krijgen, je wordt misselijk, draaierig, het zweet breekt je uit. Dit zijn op zich hele gewone reacties.

Onbegrijpelijke paniekreacties

Anders is het, als je angstreacties krijgt wanneer er iets gebeurt dat maar een heel klein beetje lijkt op de ingrijpende gebeurtenis die je hebt meegemaakt. Of als er helemaal geen begrijpelijke samenhang is. Zomaar, ineens breekt het zweet je uit, je krijgt hartkloppingen, de wereld tolt om je heen, je hebt het gevoel dat je door je benen zakt, je maag wordt loodzwaar. Je schaamt je als dit in gezelschap gebeurt. Het maakt je erg onzeker. Je hebt het niet onder controle. Het kan voor je gevoel zomaar toeslaan en het is een vreselijk ellendig gevoel. Het is ook niet uit te leggen aan de mensen om je heen.

Vermijden

Misschien denk je eerst dat het iets lichamelijks is. Dat er iets in je lijf niet in orde is. Misschien heb je de huisarts al om onderzoek gevraagd en kan deze niets vinden. Na verloop van tijd ga je situaties vermijden waarin deze reacties mogelijk op kunnen treden. Omdat je niet weet waardoor je zo’n paniekreactie krijgt, kun je eigenlijk nergens meer naar toe. Je trekt je steeds meer terug. Je bent zo bang dat de paniekreactie ineens toeslaat. Als je er alleen al aan denkt, raak je in paniek.

Leven geregeerd door angst

Je dagelijks leven wordt toenemend bepaald door je angst om een paniekreactie te krijgen. Je doet dingen niet meer die je vroeger leuk vond om te doen. Je raakt het contact kwijt met de mensen om je heen. Je bent de controle over je leven kwijt en hebt steeds minder plezier in je leven.

Wat als het niet gaat?

Soms lukt het niet om ‘gewoon’ verder te gaan en blijf je met vragen of klachten zitten. Overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn:

Je lijf reageert natuurlijk ook na ingrijpende gebeurtenissen. Je hebt misschien op allerlei plaatsen pijn, al je spieren zijn gespannen, je hebt hartkloppingen. Je bent wellicht dood en doodmoe en hebt geen energie voor dingen die je vroeger met plezier deed. Soms verdwijnen deze klachten niet. Je maakt je zorgen, want het lijkt alsof je klachten alleen maar toenemen.

Wat als het niet gaat?

Soms lukt het niet om ‘gewoon’ verder te gaan en blijf je met vragen of klachten zitten. Overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn:

Uit onderzoek blijkt dat mensen die schokkende gebeurtenissen hebben meegemaakt gedurende langere tijd last kunnen hebben van lichamelijke klachten; moe zijn, hoofdpijn, spierpijn, lage rugpijn en misselijkheid komen veel voor. Bij uitgebreid medisch onderzoek kunnen artsen in veel gevallen geen lichamelijke oorzaak voor deze klachten vinden. Wel wordt vaak een verband gelegd met de moeilijke situatie die iemand achter de rug heeft. Artsen spreken in dit verband over lichamelijk onverklaarde klachten.

Deze onverklaarde klachten kunnen forse beperkingen met zich meebrengen. Je bent bijvoorbeeld niet in staat je dagelijkse werk weer op te pakken. Of je hebt geen energie om met andere mensen om te gaan. Zelfs niet met vrienden of familie. Dit leidt vaak tot onbegrip, bij vrienden, bij je partner, je gezin of bij anderen in je omgeving.

Wanneer je na 4-6 weken nog altijd dergelijke klachten hebt , overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn:

Het kan zijn dat je bij de ingrijpende gebeurtenis een dierbaar iemand verloren hebt of zelf gewond geraakt bent. In die gevallen ervaar je verlies en rouw. Er is niet één ‘goede manier’ om te rouwen, of een stappenplan voor verwerking. Iedereen heeft zijn eigen manier. De één huilt veel en trekt zich terug, terwijl de ander intensief gaat sporten of hard werken om zich beter te voelen. Er bestaan net zoveel manieren als er mensen zijn. Ook binnen een gezin kan op heel verschillende manieren gerouwd worden. Kinderen rouwen ook, al uiten zij zich vaak anders dan volwassenen. Kinderen kunnen op het ene moment heel verdrietig zijn en het andere moment weer vrolijk met hun vrienden spelen. Dat hoort bij hun ontwikkelingsfase en maakt hun gevoelens niet minder diep en niet minder oprecht. Als je de verschillen in rouwen kunt aanvaarden, lukt het beter om elkaar bij te staan. Mensen kunnen elkaar op veel verschillende manieren helpen en troost bieden.

Verwerking

Het verwerken van verlies verloopt met pieken en dalen. Het ene moment kan het verlies enigszins draaglijk voelen, terwijl je een volgend moment ineens weer overmand wordt door verdriet, angst of eenzaamheid. Het kan dan voelen alsof je weer helemaal terug bij af bent. Je wordt daar misschien moedeloos van, maar het is belangrijk de hoop niet op te geven. Uiteindelijk is het wel een proces met kleine stapjes ‘vooruit’, ook al gaat dat vaak gepaard met eveneens stapjes achteruit. Over hoe lang het duurt valt geen zinnig woord over te zeggen. Voor de een is dat een kwestie van maanden, voor een ander moet er gerekend worden in jaren. En hoe lang het ook duurt, het is geen lineair proces maar een golfbeweging, met pieken en dalen.

Hulp bij rouw en verlies

Voor rouwen is niet per definitie therapie nodig. Het lezen over rouwervaringen kan helpen om je eigen vorm te vinden, het kan houvast bieden. Het neemt niet weg dat je soms vragen kan hebben. Bijvoorbeeld: hoe weet ik of ik het ‘goed’ doe? Kan ik op deze manier ooit verder met mijn leven? Waar vind ik de juiste steun om mij hier doorheen te helpen? Blijf hier ook over praten met mensen in je omgeving. Rouwen is niet gemakkelijk, maar het overgrote deel van de mensen komt zelf en met steun van hun omgeving goed door dit proces heen.

Wat als het niet gaat?

Soms lukt het niet om ‘gewoon’ verder te gaan en blijf je met vragen of klachten zitten. Overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn:

Na het meemaken van schokkende gebeurtenissen wordt er al snel gesproken over een posttraumatische stress stoornis (PTSS). Dat is de officiële naam van het ziektebeeld dat kan ontstaan na het meemaken van schokkende gebeurtenissen. Dat ziektebeeld bestaat uit allerlei psychische klachten, zoals hieronder benoemd.

Beter zou het echter zijn te spreken van (post) traumaklachten, of klachten na schokkende gebeurtenissen, want als mensen psychische klachten ontwikkelen, kan dat zich uiten in een PTSS, maar minstens zo vaak gebeurt dat in de vorm van een depressie of een angststoornis.

De diagnose PTSS wordt gesteld als onderstaande klachten naar aanleiding van een ingrijpende gebeurtenis langer dan een maand aanhouden en deze klachten het dagelijks leven ernstig in de war schoppen:

herbelevingen: beelden, geluiden, geuren die je doen herinneringen aan de ingrijpende gebeurtenis; het gaat om indringende beelden, geluiden en geuren waaraan je je niet kan onttrekken; ook aanhoudende dromen en nachtmerries vallen hieronder; soms voelt het alsof je weer helemaal in de traumatische situatie terug bent; de herbelevingen gaan gepaard met nare lichamelijke sensaties.

vermijding: bij vermijding wil je niet denken of praten over wat er gebeurd is; ook het vermijden van mensen, plaatsen of situaties die je doen denken aan de traumatische situatie valt hieronder; je doet veel moeite voor het vermijden; in het begin lijkt deze vermijding te helpen, maar op de langere duur doet het je geen goed.

negatieve gedachten of emoties, die te maken hebben met de gebeurtenis: zoals je delen van de gebeurtenis niet kunnen herinneren; negatieve gedachten zoals “Er is iets vreselijk mis met mij,” “Niemand is te vertrouwen,” of “De wereld is door en door gevaarlijk”; ook de schuld aan jezelf of anderen geven hoort hierbij; of gevoelens van angst, afschuw, boosheid of schaamte hebben; en verminderde interesse hebben in activiteiten die je eerder wel graag deed; of een afstand voelen tot anderen (je vervreemd voelen van anderen).

spanningsklachten: je voortdurend op spanning voelen staan, dit kan zich bijvoorbeeld uiten in: prikkelbaar zijn; een kort lontje hebben; irritaties die makkelijk escaleren naar overmatige woede en agressie; risico’s nemen; heel alert/waakzaam zijn; slecht slapen; snel schrikken en moeite hebben je gedachten ergens bij te houden.

Wanneer je na 4-6 weken nog altijd dergelijke klachten hebt , overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn:

Gevolgen voor de partner

De meeste mensen realiseren zich niet dat een ingrijpende gebeurtenis je verandert, soms in positieve en soms in negatieve zin. “Een ingrijpende gebeurtenis laat je niet meer los; na een schokkende ervaring ben je veranderd”, zijn veel gehoorde uitspraken. De gevolgen van een ingrijpende gebeurtenis worden gedragen door de persoon wie het direct meemaakt, maar zeker ook door hun partner, kinderen, ouders en anderen. Dierbaren van getroffenen worden er indirect mee geconfronteerd.

Als getroffenen van een ingrijpende gebeurtenis klachten hebben is dat belastend voor de partner. Het kost hen vaak moeite te delen wat ze hebben meegemaakt en welke invloed dat op hun leven heeft. Het contact en de intimiteit kunnen veranderen.

Nieuw evenwicht? Relaties, gezins- en familiebanden hebben doorgaans een natuurlijke veerkracht. Daardoor kan na kortere of langere tijd een nieuw evenwicht ontstaan. Iedereen stelt zich in op de veranderingen die het gevolg zijn van de ingrijpende gebeurtenis. Het is daarom belangrijk iedereen de tijd te geven dit nieuwe evenwicht te vinden.

Gevolgen voor kinderen

Kinderen zijn gevoelig voor de sfeer thuis. Een gespannen thuissituatie na een ingrijpende gebeurtenis heeft effect op de kinderen. Hun reacties variëren sterk met de leeftijd. Kleine kinderen worden bijvoorbeeld lastig, huilerig of gaan weer in bed plassen. Grotere kinderen krijgen gedragsproblemen of problemen op school. Meisjes reageren vaker met terugtrekken en overmatig aanpassen, jongens worden eerder onrustig of onhandelbaar. Kleine kinderen vertonen soms verlatingsangst. Grote kinderen krijgen vaak autoriteitsconflicten.

Deze problemen kunnen van tijdelijke aard zijn. Daar hoeft niet altijd hulp voor ingeroepen te worden. Ook voor kinderen geldt dat ze veel veerkracht hebben. Zo gauw zij merken dat zich een nieuw evenwicht in het gezin heeft gevormd en de sfeer zich ontspant, pakken ze de draad van hun dagelijks leven weer op.

Helaas ontwikkelt ongeveer 5% van de mensen ernstige problemen als gevolg van het meemaken van een ingrijpende gebeurtenis. Er kan sprake zijn van aanhoudende teruggetrokkenheid, ontwijkend gedrag of juist van onrust, prikkelbaarheid of agressie. Er kan ook sprake zijn van middelengebruik en/of arbeidsongeschiktheid.

Impact op partner en gezinsleden

De problemen van de getroffene hebben altijd gevolgen voor het functioneren van het gezin, voor de partnerrelatie en voor het welbevinden van de kinderen. Ook bij de sterkste gezinnen trekken die problemen een behoorlijk wissel op het welzijn.

Zwijgen over de problemen kan op zich al aanleiding geven tot botsingen tussen partners, ook in letterlijke zin. Weigeren hulp te zoeken kan ook een bron van conflict zijn. De relatie en/of het gezin komt steeds verder onder druk te staan: soms loopt de relatie op de klippen, valt het gezin uit elkaar.

Partners voelen zich machteloos, omdat ze de oorzaak van het probleem niet kunnen wegnemen. Of voelen zich schuldig omdat ze denken dat het aan hen ligt. Kinderen kunnen onaangepast gedrag gaan vertonen. Of ze nemen juist heel veel verantwoordelijkheden van de ouders over.

Advies

Soms lukt het niet om ‘gewoon’ verder te gaan en blijf je met vragen of klachten zitten. Overweeg dan professionele hulp. Mogelijkheden zijn: